مدیریت ناکارآمد سعودی
این حادثه اولین اتفاق از این نوع نیست. سال‌های گذشته نیز حوادثی ناگوار برای حاجیان رخ داده بود، که ناکارآمدی و عدم توان مدیریتی عربستان سعودی را اثبات می‌کرد.
عربستان سعودی علی رغم حضور وسیع هر ساله مسلمانان برای برگزاری کنگره عظیم حج، هیچ گاه تمهیدات لازم و متناسب را نداشته است. در حالی که حضور قریب ۲ میلیون زائر در این مراسم نیازمند برنامه‌ریزی صحیح و مدیریتی منسجم است.
تغییر حاکمیت سعودی و تاثیر آن بر مراسم حج
امسال اما از ابتدای شروع برنامه عظیم حج، حوادثی سریالی توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد. در ابتدا حادثه سقوط جرثقیل، حادثه در ایستگاه قطار، آتش‌سوزی در هتل و در نهایت حادثه تاسف‌بار منا نشان داد که ضعف مدیریتی، سهل‌انگاری و بی‌کفایتی گسترده‌ای که در مدیریت حج وجود دارد، عامل اصلی حوادث اخیر بوده است.
تعداد نیروهای برگزاری و تامین امنیت مراسم حج امسال پس از روی کار آمدن ملک سلمان، از ۶۰ هزار نفر به ۲۰ هزار نفر کاهش یافت که جنگ یمن علت اصلی آن بود.
اکثر نیروهای به کار گرفته شده در حج امسال نیروهای جوان و بی‌تجربه‌ای بودند که تجربه و توان کنترل اوضاع اضطراری را نداشتند.
اختلافات دربار آل سعود قربانی می‌گیرد
از سویی تحلیل‌های مختلفی نشان‌دهنده‌ی این واقعیت است که اختلافات دربار آل‌سعود نیز در وقوع این حادثه موثر بوده است. طبق اخبار منتشر شده از سوی خبرگزاری‌ها، محمد بن سلمان ولیعهد عربستان، برای آن که محمد بن نایف، مسئول برگزاری حج را بی‌کفایت نشان دهد، چنین حادثه‌ای را ایجاد کرده است.
در مقابل محمد بن نایف نیز با افشای خبر حرکت کاروان محمد بن سلمان و بستن راه‌های اصلی به منظور تامین امینت وی و حضور صد‌ها نیروی امینتی، حضور محمد بن سلمان را عامل این حادثه نشان داده است.
این مسائل و تحلیل‌هایی که در حاشیه آن مطرح می‌شود، نشان‌دهنده بازی کثیف قدرت در دربار سعودی است که کنگره حج نیز ابزاری برای این بازی شده است. به همین دلیل به نظر می‌رسد، این حادثه مسائل و مشکلات داخلی دربار آل سعود را تشدید کند.
اخیرا محمد بن سلمان دستور داده است مقصران این حادثه گردن زده شده شوند. به نظر می‌رسد همین رویکرد آغازی باشد برای مقصر نشان دادن محمد بن نایف و تسویه حساب شخصی با وی.
نگاه اقتصادی آل‌سعود به حج
این حادثه و حوادث سال‌های گذشته دیگر شکی باقی نمی‌گذارد که آل سعود، از حج تنها به عنوان منبع درآمد استفاده می‌کند و به همین خاطر کفایت و لیاقت میزبانی حجاج بیت‌الله‌الحرام را ندارد.
شاید بسیاری از مسلمانان سایر کشورها که تاکنون نگرشی مثبت به رژیم سعودی داشتند، با دیدن این حوادث به این نتیجه برسند که آل سعود، که بیش از صد روز است در یمن حمام خون به راه انداخته و از اختلافات داخلی در بار خویش رنج می‌برد، از کنترل و تامین امنیت حاجیان عاجز است.
تاییدی بر فرمایش امام(ره)
این حوادث باید بهانه‌ای بشود برای بازخوانی پیام مهم و تاریخی امام خمینی(ره) در سالگرد کشتار حاجیان در مراسم برائت از مشرکین سال ۱۳۶۶٫ این روزها گویا خمینی کبیر در گوشمان زمزمه می‌کند که: «اگر می‌خواستیم به جهان اسلام ثابت کنیم که کلیدداران کنونی کعبه لیاقت میزبانی سربازان و میهمانان خدا را ندارند و جز تأمین آمریکا و اسرائیل و تقدیم منافع کشورشان به آنان کاری از دستشان برنمی‌آید، بدین خوبی نمی‌توانستیم بیان کنیم و اگر می‌خواستیم به دنیا ثابت کنیم که حکومت آل سعود، این وهابی‌های پست بی‌خبر از خدا به سان خنجرند که همیشه از پشت در قلب مسلمانان فرو رفته‌اند، به این اندازه که کارگزاران ناشی و بی‌اراده حاکمیت سعودی در این قساوت و بی‌رحمی عمل کرده‌اند، موفق نمی‌شدیم و حقا که این وارثان ابی‌سفیان و ابی‌لهب و این رهروان راه یزید روی آنان و اسلاف خویش را سفید کرده‌اند.»