در توجیه اینکه چرا دولت‌ها به تغییر واحد پول در شرایط مزبور تمایل دارند می توان به دو نکته اشاره کرد: اول آنکه در شرایطی که تورم برای مدت طولانی بر اقتصاد حاکم باشد، افکار عمومی در ضمیر ناخودآگاه خود انتظار افزایش قیمت‌ها را در ابتدای هر سال کاری خواهد داشت.

تغییر واحد پول می تواند محاسبات افراد را برای افزایش قیمت ها در سال آتی مختل نموده و از این طریق تورم انتظاری را کنترل کند. دوم آنکه در شرایطی که تورم سال‌های طولانی بر اقتصاد حاکم است، ارزش پول مرتب کاسته شده و دولت مجبور است اسکناس‌هایی با واحدهای درشت‌تر چاپ کند.

در چنین شرایطی عملیات محاسبه در مبادلات مالی دشوار می شود و میزان خطا افزایش می یابد. تغییر واحد پول که همیشه با کاهش تعداد صفر همراه است می تواند این مشکل را حل کند.

در شرایط فعلی اقتصاد کشور هنوز به مرحله تثبیت نرسیده و نمی توان نسبت به حفظ تورم تک رقمی قضاوت کرد؛ از سوی دیگر دولت قصد تغییر واحد پول به یک واحد جدید و ناشناخته را ندارد تا هدف نخست ـ یعنی کنترل تورم انتظاری ـ محقق شود؛ بنابراین نباید تغییر واحد پول از ریال به تومان را به لحاظ اقتصادی مثمر ثمر دانست.

اما نگارنده به دلیل دیگری موافق تغییر واحد پول است. در کشور ما محاسبات مالی در بازارهای غیر رسمی بر اساس تومان است و ریال فقط در محاسبات رسمی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مسأله یک دوگانگی را در جامعه ایجاد کرده است؛ برای جمع قابل توجهی از مردم درک اعداد بزرگ وقتی که به ریال گفته می شود مشکل است. از همین رو در سال‌های اخیر گاهی مشاهده می‌شود که در رسانه ملی برخی از ارقام درشت به تومان بیان می‌شوند.

البته در صورت تغییر واحد پول از ریال به تومان باید پیامدهای آن را مورد توجه قرار داد. طبیعتا توزیع اسکناس‌های جدید به صورت تدریجی خواهد بود؛ اما تبدیل ریال به تومان در محاسبات مالی به صورت تدریجی امکان پذیر نیست.

بنابراین باید تدبیری اندیشیده شود که در روزهای نخست تغییر واحد پول، که ارقام ریالی به صورت تومان ثبت می شوند، زمینه سوء استفاده برای فرصت طلبان پیش نیاید.

*حجت‌الاسلام دکتر مهدی خطیبی کارشناس ارشد مسائل اقتصادی