به گزارش پایگاه تحلیلی خبری اطلاع‌رسانی شهرستان دهاقان “دهاقان‌نا” به نقل از خبرگزاری فارس، سجاد حسین‌نیا در میزگرد کنترل مصرف بنزین در گام دوم هدفمندی یارانه‌ها، با بیان اینکه در کانون‌های تفکر قبل از تصویب قانون هدفمندی مطالعات مفصلی در این باره انجام داده و پیشنهاداتی نیز به دولت ارائه کردیم، اظهار داشت: هدف قانون کنترل مصرف و کاهش شدت مصرف انرژی و توزیع عادلانه یارانه است.

وی افزود: دهک‌های مختلف از مصرف حامل‌های انرژی سهم متفاوتی دارند و دهک‌های پردرآمد با مصرف بنزین بیشتر یارانه بیشتری هم مصرف می‌کردند،چنانکه دهک‌های پایین 2.5 درصد از کل مصرف بنزین و دهک دهم 25 درصد از کل مصرف بنزین سهم می‌برد.

این کارشناس انرژی با بیان اینکه بنزین آزاد حدود یک سوم قیمت واقعی است، گفت: همان زمان ما تاکید کردیم که اصلاح قیمتی به تنهایی جوابگو نیست و هر سناریوی پیشنهادی باید قابل سنجش با چند شاخص باشد.

*شاخص‌های سنجش سناریوهای هدفمندی یارانه‌ها/چرخه معیوب اصلاح قیمت بنزین و تورم سال‌ها ادامه خواهد یافت

وی این شاخص‌ها را تورم، کنترل مصرف، قاچاق، نارضایتی‌های اجتماعی و عدالت دانست و گفت: اصلاح قیمت بنزین در کشور ما موجب تورم می‌شود و تورم موجب تعدیل نرخ ارز و تعدیل نرخ ارز باعث افزایش یارانه اختصاص یافته به بنزین می‌شود و این چرخه معیوب سال‌ها ادامه خواهد یافت.

حسین‌نیا تصریح کرد: ما پیش‌بینی کرده بودیم که صرفا افزایش قیمت و مدیریت نکردن مصرف هیچ کمکی به کاهش مصرف بنزین نخواهد کرد.

وی با بیان اینکه ما پیشنهاد داده بودیم که قیمت بنزین آزاد خیلی بیش از قیمت بنزین سهمیه‌ای افزایش یابد، گفت: اگر قیمت بنزین سهمیه‌ای حفظ شود و در عوض قیمت بنزین آزاد افزایش چشمگیر باشد مصرف کنترل می‌شود چرا که مصرف تابع نحوه توزیع بنزین آزاد است.

وی ادامه داد: دلیل کنترل مصرف در مرحله اول هدفمندی آن بود که افزایش قیمت بنزین آزاد بیش از سهمیه‌ای بود و در گام دوم برعکس افزایش نسبی قیمت بنزین آزاد کمتر از سهمیه‌ای بود و طبعا هیچ تاثیری در کاهش مصرف و روی آوردن مردم به حمل و نقل عمومی نداشت.

*ارزش 30 درصد از فرآورده‌های پالایشگاه‌های ایران از نفت خام کمتر است

این کارشناس انرژی در ادامه با بیان اینکه هم در عرصه تولید و هم در توزیع حامل‌های انرژی مشکلاتی داریم، گفت: مهمترین مشکل پالایشگاه‌ها سهم بالای تولید مازوت در مقایسه با بنزین و گازوئیل است چنانکه حتی پالایشگاه‌های چینی 4 یا 5 درصد مازوت تولید می‌کنند، متوسط تولید مازوت کشورهای جهان 10 درصد است اما در کشور ما 30 درصد از نفت خام به مازوت تبدیل می‌شود.

وی اضافه کرد: این به معنای آن است که 30 درصد از نفت خام ما دچار افت ارزش می شود اما وقتی بنزین با کیفیت و بنزین بیشتری از مازوت تولید کنیم ارزش آن از تلفات بیشتر است.

وی با بیان اینکه در سیستم توزیع ما هم مشکلات زیادی وجود دارد، گفت: انبارهای نفت و شبکه‌های توزیع اغلب میتر ندارد و حجم سوخت موجود در آنها با عمق سنجی اندازه‌گیری می‌شود در حالی که استفاده از سیستم‌های اندازه‌گیری هزینه زیادی نخواهد داشت؛ نوع نازل‌های بنزین هم در کاهش اتلاف فرآورده بسیار موثر است و بعضی نازل‌ها جلوی بخار شدن بنزین را می‌گیرند.

*IBT یا نظام تعرفه‌گذاری افزایشی

حسین نیا در ادامه اظهار داشت: الگوی پیشنهادی ما برای مصرف سوخت برگرفته از یک الگوی شناخته شده جهانی یعنی نظام تعرفه‌گذاری IBT طراحی شده است.

وی افزود: اجرای سیستم سهمیه‌بندی جلوی بالا رفتن مصرف سوخت را گرفت و کل هزینه پیاده‌سازی این سیستم در عرض یک هفته از محل صرفه‌جویی در مصرف سوخت بازگشت و هزینه‌های طراحی یک سیستم جدید در برابر عواید آن ناچیز خواهد بود.

وی با بیان اینکه سهمیه‌بندی یک نظام شفاف در توزیع سوخت در کشور ایجاد کرد، گفت: اگر بخواهیم سیستمی طراحی کنیم که قاچاق در آن نباشد و عادلانه باشد و مصرف بیشتر مساوی مصرف یارانه بیشتری نباشد باید سهمیه‌بندی را ادامه دهیم.

این کارشناس انرژی اضافه کرد: در خیلی کشورها شیر و لبنیات با یارانه سنگین عرضه می‌شود تا بیشتر مصرف شود و جلوی هزینه‌های ناشی از بیماری‌ها گرفته شود یعنی یارانه برای تشویق به مصرف داده می‌شود اما قطعا دادن یارانه به انرژی چنین هدفی را دنبال نمی‌کند.

وی تصریح کرد: اگر بخواهیم این روند را اصلاح کنیم قیمت باید آزاد شود اما چگونگی این افزایش قیمت به خصوص با توجه به تورم زا بودن آن مشکلات زیادی ایجاد می‌کند.

وی با بیان اینکه در قانون اصلاح الگوی مصرف آمده که می‌توانیم تعرفه‌های ترجیحی درباره حامل‌های انرژی داشته باشیم، افزود: در اغلب موارد نظام IBT روی برق پیاده شده است چنانکه مثلا در چین قیمت برق تک نرخی بود و دولت برای مدیریت از یک نظام چند نرخی استفاده کرد به گونه‌ای که در پله اول قیمت را تغییر نداد و در پله آخر قیمت تمام شده را از مردم دریافت کرد.

حسین‌نیا ادامه داد: دهک‌های پایین کم‌ مصرف می‌کنند و مصرف زیاد متناظر با دهک‌های بالا و درآمد‌های بالا است که می‌توانند قیمت‌های واقعی را پرداخت کنند.

*اقدام صحیح وزارت نیرو اشتباه به رئیس‌جمهور منتقل شد

وی تصریح کرد: وزارت نیرو در گام دوم هدفمندی با تکیه بر همین نظام در این باره اقدام درستی انجام داده بود اما متاسفانه مطالب بد رئیس‌جمهور به منتقل شد و کار خوب وزارت نیرو ملغی شد در حالی که به نفع 70 درصد مردم بود و فشار روی پرمصرف‌ها وارد می‌شد.

وی با تاکید بر اینکه وزارت نیرو پرمصرف‌ها را منطبق بر الگوی IBT هدف قرار داد، افزود: مطابق با الگوی IBT بخش زیادی از مردم مصرفی در حد سهمیه‌ها دارند و پرمصرف‌ها که پردرآمد هم هستند می‌توانند قیمت واقعی را در مصارف بیش از سهمیه پرداخت کنند.

این کارشناس انرژی افزود: بر اساس این الگو پیشنهاد ما این بود که اگر قیمت بنزین سهمیه‌ای 700 می‌شود قیمت بنزین آزاد باید بالاتر یعنی 1500 یا 2000 تومان شود.

*صرفه‌جویی اقتصادی 50 درصدی استفاده از CNG به جای بنزین

وی در ادامه با بیان اینکه ما از اثر جایگزینی CNG غافل هستیم، گفت:  قیمت CNG در مقایسه با بنزین صرفه‌جویی اقتصادی مشخص و قابل توجهی دارد و تقریبا 50 درصد صرفه‌جویی اقتصادی برای کشور در بر دارد.

وی ادامه داد: این 50 درصد با احتساب قیمت‌های صادراتی گاز است و بر اساس قیمت گاز وارداتی از ترکمنستان این صرفه‌جویی به 70 درصد می‌رسد.

حسین‌نیا تاکید کرد: اگر سهمیه حمل و نقل عمومی بر اساس CNG قرار داده شود عرضه خارج از شبکه بسیار محدود خواهد شد.

وی در پاسخ به پرسشی در باره محدودیت عرضه CNG در کلانشهرها اظهار داشت: تعرفه یکسان توزیع CNG برای کل کشور خطا است، چون هزینه‌ها در کشور با هم متفاوت است و می‌توان با یک نظام چند نرخی تعرفه توزیع برای جایگاه‌داران می‌توان سرمایه‌گذاران را به احداث جایگاه‌های CNG در کلانشهرها ترغیب کرد.

وی تاکید کرد: با توجه به تجربه‌های قبلی در کشور چه تضمینی وجود دارد که بنزین را تک‌نرخی کنیم و با افزایش ناگهانی مصرف مواجه نشویم ضمن اینکه نمی‌توانیم قیمت را به یکباره آزاد کنیم و مجبوریم یک قیمت میانه در نظر بگییریم.

*مصرف بالای مردم را نکوهش می‌کنیم اما ناکارآمدی سیستم‌های دولتی در حوزه انرژی را نمی‌بینیم

این کارشناس انرژی در ادامه تصریح کرد: ما در هدفمندی خیلی به سراغ مردم رفتیم اما ندیدیم که سیستم‌های دولت در حوزه انرژی چقدر درست کار می‌کنند.

وی با بیان اینکه مقام معظم رهبری در سخنرانی اول سال گفتند خطاب من در اصلاح الگوی مصرف مسئولین و نهادهای مسئول است، اضافه کرد: ما مصرف بالای مردم را نکوهش می‌کنیم اما تولید 30 درصد مازوت در پالایشگاه‌ها یا بازدهی پایین نیروگاه‌ها و تلفات بالای شبکه برق را نمی‌بینیم و با این وجود باز هم نیروگاه‌های کم بازده احداث می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه رویه دولت هم باید در اجرای قانون هدفمندی اصلاح شود، گفت: در اجرای قانون چقدر شدت مصرف انرژی مردم اصلاح شد و چقدر پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها اصلاح شدند؟

حسین نیا با بیان اینکه تعرفه واردات خودروهای کم مصرف پایین نمی‌آید و خودروهای داخلی مصرف بالایی دارند، گفت: یک پیشنهاد مشهور وجود دارد که در کنار کاهش تعرفه خودروسازان ملزم به صادرات شوند.

وی تاکید کرد: تا زمانی که قیمت بنزین آزاد به نرخ واقعی د ر کنار حفظ سهمیه‌ها نرسد مشکل کشور ادامه خواهد یافت.

وی اضافه کرد: بالاخره باید پاسخی داشته باشیم به این مساله که چطور نظامی را مستقر می‌کنیم که مصرف بیشتر، یارانه بیشتر به دنبال نداشته باشد و تا وقتی که از تجربیات جهانی استفاده نکنیم به طور دائم اشتباهات تکرار شده دیگران را تکرار خواهیم کرد.