به گزارش دهاقان نا به نقل از هنرما، جلیلی با استادان بسیاری همچون، عشاقی و مکبر همکاری داشته و در هنرش از تجربیات آنها بهره مند شده است. در سال های پایانی عمر استاد ابراهیمیان، جلیلی وارد سازمان میراث فرهنگی شد و ادامه دهنده هنر او بر روی ۹ درب چهل ستون شد. هنگامی که در سال ۱۳۷۰ استاد ابراهیمیان فوت کرد، کارهای نیمه تمام او را به این هنرمند سپردند و او از تجربیات این هنرمند استفاده کرد. کارهای او گره چینی های مشبک در کاخ چهلستون است که به دست جلیلی به اتمام رسیده است. استاد جلیلی اثری برای نشان ملی ظریف ترین اثر گره چینی را خلق کرده است گپ و گفت ما
را با او بخوانید خالی از لطف نیست.
نشان ملی با ظریف ترین هنر گره چینی از استاد جلیلی چه حسی به شما می دهد؟
می خواستم کاری انجام بدهم که مانند آن را تا به حال انجام نداده ام. به همین دلیل هنر گره چینی را با فیروزه در کوچکترین مدلی که قابل اجراست، تلفیق کردم.
اصول اصلی هنر گره چینی چیست؟
مساله هارمونی و گردش چشم، اصول اصلی این هنر است. تلفیق این موضوعات به نوعی سطح کیفیت اثر را ارتقا می دهد. متاسفانه هستند هنرجویانی که آموزش های لازم را دیدند و اکنون طرح را با لیزر انجام می دهند و ارزان تر به بازار عرضه می کنند و شناخت طرحی پیدا نکرده اند. آنها نمی دانند که هنر گره چینی باید خصوصیت یک فرش را داشته باشد. قرینه بودن از لحاظ ابعاد، فرم، هارمونی و مسائلی که اتفاق می افتد، نباید چشم بیننده را به مخاطره بیندازد. نقوش هندسی متفاوتی در طبیعت و در فرم های مهندسی وجود دارد که هیچ کدام از آنها جایگاه هنر گره چینی را ندارد. در هنر گره چینی از اعداد که مقدسی استفاده می شود. در این هنر باید فضاهای مثبت و منفی در کنار یکدیگر قرار بگیرند و با هم مطابقت داشته باشند. نحوه تکرار آن باید به گونه ای باشد که در اواسط کار، اثر به اتمام نرسد همه این اتفاقات اگر درست سر جای خود قرار بگیرد، خوب است. در گذشته این مسائل سر جای خودش بود اما امروزه متاسفانه کپی کردن و وجود دستگاه های مدرن دیگر کیفیت اثر را از بین برده است. باید میراث معنوی به اصل خود باز گردد که متاسفانه اینگونه نیست.
استفاده از شیشه های رنگی در هنر گره چینی چه مزیتی دارد؟
دفع آفت می کند. چشم حشرات و حتی موجوداتی مانند مارمولک تحمل نورهای رنگی را ندارند و به علت این که نور پلاریزه می شود حشرات دوری می کنند. همچنین بزرگترین وجه تمایز آن نسبت به دفع آفات این است که سیستم اکوسیستم را بر هم نمی زند و کشتاری انجام نمی دهد. استفاده از شیشه های رنگی درهنر گره چینی، جان موجودات دیگر را به خطر نمی اندازد. حشرات موذی محلی را شیشه های رنگی وجود دارد، انتخاب نمی کنند و برای زیستن به مکانی می روند که مخصوص خودشان است. همه موجوداتی که در طبیعت هستند برای طبیعت ثمرات و فوایدی دارند و هنگامی که ما در آن دخالت می کنیم به طبع خودمان هم دچار ضرر و زیان می شویم و گاهی اوقات ما یک موجود را کنترل می کنیم و یک موجود دیگر می آید و ما را اذیت می کند.
مهمترین اتفاقی که در هنر گره چینی افتاده است؟ چیست؟
کاربرد است. هنر گره چینی هنری است که شرایط زیست محیطی مناسبی برای ما به وجود می آورد. در گره چینی مشبک فضای تابستانی ایجاد می شود. شیشه های رنگی شدت نور را کم می کند و خنکی نور را ایجاد می کند و فضا را از محیط گرم به سرد می برد و در گردش هوا موثر است. در گره چینی آلت و لغت فرم فرم کاملا زمستانه است و از نور، سرما و شدت حرارت جلوگیری می کند.
کاربرد هنر گره چینی در خانه های قدیمی و جدید چگونه است؟
در خانه های قدیمی از بازیافت و نخاله های ساختمانی استفاده می شده است اما متاسفانه در معماری جدید از طرح های قدیمی استفاده نمی کنند مثلا ایجاد آشپزخانه اپن با فضای فرهنگی و معماری ما همخوانی ندارد. همه این اتفاقات هزینه بر است در صورتی که می تواند در مرحله اول این اتفاقات نیفتد. در یک آپارتمان دو در یک ساختمان روبروی هم باز می شود و تا انتهای خانه دو طرف مشخص است در صورتی که می تواند با یک چرخش و گردش آن را تغییر دهند در صورتی که در گذشته همه می توانستند به حیاط راه پیدا کنند و دالانی ایجاد می کردند تا چشم حرج و فرج به وجود آید و فرد از
تاریکی به روشنایی راه پیدا کند و متاسفانه هنگامی که به ارزش های گذشته توجه نکنیم هنگامی که موضوع تازه ای در زندگی ایجاد می شود آن را می پذیریم به عنوان مثال یک دزدگیر ماشین به جز اینکه سروصدا ایجاد می کند آیا دزد می گیرد و سر صدا و ناهنجاری ایجاد می کند و ما به دنبال راحتی هستیم و کشورهای دیگر به این نتیجه می رسند که برای ماشین هایشان جی پی اس نصب کنند. ما باید به این ارزش ها پی ببریم و جایگاه آن را پیدا کنیم. مردم برای یک شب خوابیدن در یک خانه تاریخی ۲۰۰ هزار تومان هزینه می کنند برای اینکه یک نفر آمده است و گرد وغبار را از آن زدوده است و همان را به آنها نشان می دهد و آن را می پذیرند و فضاهای معماری افراد را از هم دور می کند در گذشته چند خانواده با هم زندگی می کردند اکنون افراد تحمل زندگی با یکدیگر را ندارند و این فضای معماری است که این نوع دستور را می دهد که ما چگونه زندگی کنیم. این اتفاق محرومیت هایی نسبت به فضاهای گذشته دارد و والدین برای فرزندان وجود دارد و مادران بی تجربه برای تربیت فرزند می مانند.
تغییرات مدیریتی تاثیری برای شما داشته است؟
به اعتقاد من مدیر باید مدبر باشد و ابزارهایش را بشناسد. یک نفر اگر ابزارهایش را نشناسد نمی تواند بازدهی لازم را داشته باشد. مدیر باید به دنبال افرادی باشد که عزلت نشین شده اند و علت گوشه نشینی آنها را کاوش کند.
اولین اثری که در اصفهان با این هنر تلفیق شده است، کجاست؟
در قرن چهارم هجری در فریزهند اردستان امامزاده ای بنا شده است که ضریح و درب آن به تعدادی گره چینی های آلت و لغت مزین است و اکنون تمام تکنیک های بکار رفته در آن با قرن چهارم هجری هیچ تفاوتی نکرده است فقط از لحاظ نوع ابزار متفاوت شده است.
در گذشته این بکارگیری ابزار با دست انجام می شد و اکنون با دستگاه های برقی انجام می شود. ما برخی از قسمت ها را با رنده انجام می دهیم که در قدیم با تیشه انجام می شده است.
در آن از چسب و میخ برای اتصال کار هم استفاده شده است؟
این کار دارای اتصال است و هیچگونه چسب و میخی در آن به کار نرفته است. برای اینکه برقراری اتصال باید دو تا هشت دهم از آن بخش که هشت دهم میلی متر است کم کنیم و شیاری ایجاد کنیم تا شیشه ها در آن قرار بگیرد. محلی که باقی می ماند شش دهم میلی متر است.
ابزار کار باید چگونه باشد که هنر شما در این قطعه کوچک آسیب نبیند؟
برش شیشه ها بیاد به دقت انجام شود و چوب مورد استفاده باید مرغوب باشد و به دلیل اینکه شش دهم میلی متر از روی قطعه برش داده می شود چوبی که انتخاب می شود باید با بافت این نوع کار همخوانی داشته باشد.
جنس چوب چیست؟ با توجه به اینکه کار بسیار ظریف است، شیشه ها را چگونه تراش داده اید؟
جنس چوب افرا است و شیشه ها را با دستگاه های گوهر تراشی تراش داده ام. دقت در برش باید به اندازه میکرون باشد.
در حال حاضر چه می کنید؟
ساعت اداری در میراث فرهنگی مشغول هستم. همچنین تعدادی کلاس های کارگاهی در مرکز ادیب در رشته های مختلف وجود دارد که من نیز در آنجا هستم. چند روزی هم در دانشگاه تدریس می کنم.