به گزارش پایگاه تحلیلی خبری دهاقان بیدار،به نقل از شبکه خبری تهران نیوز ؛ دونالد ترامپ در اقدامی عجیب تفاهم‌نامه بین‌المللی برجام را به‌صورت کاملاً یک‌طرفه لغو و خواستار بازگشت تحریم‌ها بر علیه جمهوری اسلامی شد.
این اقدام با واکنش منفی مجامع بین‌المللی مواجهه شد، اما شاید مهمترین نکته‌ای که از این به ذهن خطور می‌کند این است که سرنوشت قراردادهایی که پیرامون برجام به تصویب رسیده بود، چه می‌شود و کدام قراردادها به خطر می‌افتد؟
قبل از پاسخ به این پرسش باید این نکته را روشن کنیم که در متن تفاهم‌نامه برجام چه قراردادهایی امضاء شد؟
در روزهای ابتدایی برجام، جریان حامی دولت، با اغراق‌های مبالغه آمیز نسبت به برکات آن برای ایران، سعی در القای موجی مثبت از شکوفایی اقتصادی در کشور داشتند.
این امر تا جایی پیش می‌رفت که حمید بعیدی‌نژاد، رئیس کارشناسان تیم مذاکره‌کنندگان ایران در اسفند ماه ۱۳۹۴ در مقاله‌ای مشروح که ویژه‌نامه نوروزی روزنامه ایران منتشر کرد، بر موفقیت و پیروزی اقتصادی و سیاسی دولت تدبیر در برجام نوشت:
«رئیس جمهوری اتریش و چین از نخستین سرانی بودند که بلافاصله پس از برجام به ایران سفر کردند. ایران و اتریش امکان کار مشترک در خصوص انرژی و دیگر حوزه‌های فنی و مهندسی دارند و میزبانی مذاکرات هسته‌ای توسط اتریش فرصت خوبی را برای دو کشور جهت گسترش روابط فراهم کرده است.
همچنین حدود ۱۴ سال (۲۰۰۲ میلادی) از سفر رئیس جمهوری اسبق چین (جیانگ زمین) به ایران می‌گذشت که شی جین پینگ رئیس جمهوری خلق چین در رأس هیأتی سیاسی _ اقتصادی شامل سه معاون نخست‌وزیر و شش وزیر، هیئتی از بازرگانان و رسانه‌های چینی در هفته گذشته به تهران آمد. سفر شی جین پینگ در هفته دوم پس از لغو تحریم‌ها به ایران و بلافاصله پس از سفر به عربستان و مصر در شرایط پر تنش ریاض _ تهران، نشان می‌دهد چینی‌ها به آرامش و گسترش روابط راهبردی خود در قلب انرژی جهان می‌اندیشند. دو کشور پس از اجرایی شدن برجام و لغو تحریم‌ها درصدد آن هستند با دستیابی به توافق گسترده، روابطی مبتنی بر «مشارکت جامع راهبردی» بنا کنند. پایه‌گذاری روابط راهبردی ۲۵ ساله، امضای ۱۷ سند همکاری و رساندن سطح تبادل تجاری به ۶۰۰ میلیارد دلار در ۱۰ سال آینده از مهمترین نتایج سفر شی جین پینگ رئیس جمهوری چین به تهران و ملاقات‌های او با مقامات ارشد جمهوری اسلامی ایران به حساب می‌آید.»
وی در ادامه به سفر حسن روحانی به کشور ایتالیا اشاره می‌کند و می‌نویسد: «سفر دکتر روحانی به‌همراه شش وزیر به ایتالیا که قرار بود پیش از این انجام شود و به دلیل اقدامات تروریستی در فرانسه به تأخیر افتاده بود، نخستین سفر رئیس جمهوری ایران پس از ۱۱ سال به کشورهای عضو اتحادیه اروپا محسوب می‌شود.
مهمترین دستاورد سفر سه روزه رئیس جمهوری اسلامی ایران به ایتالیا، امضای ۱۴ سند همکاری دوجانبه در زمینه‌های اقتصادی و تجاری به ارزش حدود ۱۷ میلیارد دلار بود.»
بعیدی‌نژاد با خوشحالی فراوان از سفر روحانی به فرانسه و عقد قراردادهایی به ارزش ۲۵ میلیارد دلاری می‌نوسید: «امضای ۲۰ سند همکاری از جمله خرید ۱۱۸ فروند هواپیمای ایرباس به ارزش تقریبی ۲۳ میلیارد یورو (معادل ۲۵ میلیارد دلار)، تفاهم همکاری سرمایه‌گذاری مشترک شرکت پژو _ سیتروئن و کارخانه ایران‌خودرو مبنی بر سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیون یورو (۴۳۶ میلیون دلار) در طول پنج سال در ایران و امضای قرارداد با شرکت توتال مبنی بر خرید ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار بشکه در روز نفت خام از ایران، از دستاوردهای سفر رئیس جمهوری ایران به فرانسه به‌شمار می‌آید.»
رئیس کارشناسان تیم مذاکره‌کنندگان ایران در ادامه یادداشتش به سفر محمدجواد ظریف به لندن پس از ۱۲ سال از برکت برجام برمی‌شمارد و از خوشحالی خودش به‌خاطر حضور وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در پارلمان انگلیس سخن به‌میان می‌آورد.
همچنین بعدی‌نژاد به لغو تحریم‌های ظالمانه آمریکایی تاکید می‌کند و در یادداشت منتشر شده‌اش در روزنامه ایران می‌آورد: «باید روشن باشد که آنچه طرف آمریکایی و اروپایی در برجام متعهد شده‌اند، لغو تمام صادرات از جمله نفت و گاز و پتروشیمی و کشتیرانی و حمل و نقل و خارج کردن تمام شرکت‌های مربوط از فهرست شرکت‌های تحت تحریم از یک طرف و لغو تحریم‌ها و محدودیت‌های اقتصادی، مالی، بانکی و تجاری علیه ایران و شرکت‌های ایرانی از سوی دیگر است … یکی از تحریم‌های اصلی ظالمانه علیه ایران تحریم علیه صادرات نفت ایران بود که باعث شد از حداقل حدود هفت سال پیش صادرات نفت ایران از ۲.۵ میلیون بشکه به‌تدریج کاهش و از چهار سال پیش به یک میلیون کاهش پیدا کند و اگر تفاهم هسته‌ای نبود باز هم به سیر نزولی خود ادامه می‌داد. نخستین مقاصد تحریم نفت ایران، اروپا بود که صادرات نفت ایران به آن کشورها در چند سال گذشته به صفر رسید. متأسفانه سهم کاهش سهام نفتی بازار ایران را سریعاً رقبای ایران به‌ویژه عربستان گرفتند. عربستان امروز بیش از ۱۰ میلیون بشکه نفت در روز صادر می‌کند که سهم یک میلیونی ایران در برابر آن بسیار ناچیز است. اما فارغ از مسائل مختلف، افزایش صادرات نفت ایران در سایه لغو تحریم‌های نفتی بسیار مهم است. خوشبختانه قدم اول را ایران محکم برداشت و روز گذشته بعد از چند سال نخستین محموله‌های نفت ایران در سه محموله به ارزش چهار میلیون تن به مقصد اروپا صادر شد.
آمریکا از برجام خارج شد
این صادر کردن نفت به اروپا نتیجه یک کار منسجم و پیگیر در دوره مذاکرات و پس از آن بود که خوشبختانه عملیاتی شد. برای آغاز دوباره صادرات نفت چند کار لازم بود انجام گیرد:
١- لغو تحریم ثانویه آمریکا بر صادرات نفت ایران
٢- لغو تحریم اروپا بر واردات نفت ایران
٣- لغو تحریم ثانویه آمریکا و اروپا بر حمل نفت ایران توسط نفتکش‌های بین‌المللی
۴- لغو تحریم ثانویه آمریکا و اروپا بر بیمه نفتکش‌های نفتی
۵- لغو تحریم اتحادیه شرکت‌های بیمه معروف به پی‌اند آی در آمریکا و اروپا که بیمه نفتکش‌های نفتی در برابر حوادث غیرمترقبه در دریا را بر عهده دارند.
با وجود آن‌که همه این موارد برای صادرات نفت ایران به اروپا لازم بودند هر یک از این موارد به طور جداگانه به تلاش‌های منسجم و کار دقیق نیازمند بوده‌اند که به لطف الهی با کار مذاکراتی فشرده در سطوح سیاسی و فنی با آمریکا و اروپا نهایی شدند.»
عضو تیم مذاکره کننده ایران در برجام لغو تحریم‌های بانکی علیه ایران را یکی دیگر از برکات برجام برشمرد و خاطر نشان کرد: «لغو تحریم‌های بانکی از مهمترین تعهدات کشورهای ۱+۵ یک بر اساس برجام بوده است. با توجه به جریمه‌های بسیار سنگین دولت آمریکا علیه بانک‌های بزرگ جهان که با ایران در گذشته کار می‌کرده‌اند، این بانک‌ها در ورود به بازار ایران با تأنی عمل خواهند کرد. اما این به معنی تردید در لغو تحریم‌ها نیست. بعد از برجام با ارتباطات مؤثر طرف‌های ایران و اشتیاق طرف‌های خارجی، ارتباطات بسیاری میان بانک‌ها و مؤسسات مالی ایرانی با طرف‌های آمریکایی و اروپایی شکل گرفته است که می‌تواند براحتی توسعه یابد.
یکی از شرایط لازم برای برقراری دوباره مراودات مالی و اداری میان بانک‌ها و مؤسسات مالی اتصال سوییفت است که از روز اول لغو تحریم‌ها در دستور کار بانک‌های ایرانی قرار گرفت و الان خوشحالیم که تمام بانک‌های ایرانی که از فهرست تحریم خارج شده‌اند به سوییفت وصل شده‌اند.
به هر صورت همان‌طور که توضیح داده شد امروزه تمامی تحریم‌ها علیه کار بانکی با ایران لغو شده است و بر ماست که زمینه‌های بازسازی دوباره همکاری‌های بانکی را اجرایی کنیم. بدیهی است که اگر بانکی نه به علت سیاست مدیدیت خود بلکه به‌دلیل ملاحظات یا مخالفت‌های ساز و کارهای نظارتی آمریکا و اروپا در کار با نظام بانکی ایران تردید داشته باشد، این تعهد برای اروپا و آمریکا وجود دارد که نگرانی‌های این بانک‌ها را حل و فصل کنند وگرنه خلاف تعهدات خود در برجام عمل کرده‌اند.»
اما این نوشته‌های حمید بعیدی‌نژاد ، عمری کوتاه داشت و در همان عمر کوتاه خود هیچ کدام از وعده‌های داده شده به نحو احسن اجرایی نشد .حال باید به این سوال پاسخ داد که سرنوشت این قراردادها دقیقاً چه می‌شود؟
برای پاسخ به این سئوال خبرنگار سرویس سیاسی شبکه خبری تهران نیوز با یک کارشناس مسائل بین‌الملل به گفت‌وگو نشست. محمدرضا سعیدی، عضو هیئت علمی دانشگاه با اشاره به مفاد برجام و خروج آمریکا از آن بیان داشت: بابیرون رفتن آمریکا از برجام و تحریم‌های تازه حداقل پنج قرارداد بزرگ برجام که در واقع همه خروجی برجام برای ما بود به نحوی کنسل می‌شود.
ایران قصد دارد برجام را با سه کشور اروپایی ادامه دهد
این استاد دانشگاه به ذکر چند قرارداد مهم پرداخت و گفت: قراردادی شامل فروش ۱۰۰ هواپیمای مسافربری به شرکت ایران ایر به ارزش ۲۰ میلیارد دلار، لغو فروش ۸۰ هواپیمای مسافربری شرکت بوئوینگ به ایران ایر به ارزش ۱۶.۶ میلیارد دلار خواهد بود.
وی به متضرر شدن شدن شرکت آسمان از برجام هم اشاره کرد و گفت: شرکت بوئنیگ قرار بود ۳۰ هواپیما به شرکت آسمان با ارزش ۳ میلیارد را تحویل دهد که قطعاً دیگر این امر امکان پذیر نیست.
سعیدی در پایان سخنان خود، به خطر افتادن قرارداد شرکت توتال برای استخراج گاز ایران و توسعه منطقه گازی فاز ۱۱ پارس جنوبی به ارزش یک میلیارد دلار و همین‌طور قرارداد شرکت رنو و سرمایه گذاری آن در ایران به ارزش ۸۰۰ میلیون دلار از دیگر موارد متضرر برای ایران برشمرد که هیچ‌گونه تضمینی و حتی خسارتی برای آن در نظر گرفته نشده است.
ای کاش از حمید بعیدی‌نژاد و تیم مذاکره کننده بتوان این سئوال را پرسید که مگر نگفتید امضاء جان کری ضامن برجام است؟ و تاوان این همه عقب‌نشینی جمهوری اسلامی در قبال برجام را چه کسی خواهد داد آن هم بدون دریافت یک دلار خسارت!